Τον Νοέμβριο του 1851, ο Αλφρέντ Μεζιέρ, φοιτητής τρίτου έτους της Γαλλικής Σχολής Αθηνών, πραγματοποίησε ένα ταξίδι στη Θεσσαλία μαζί με τον Αλφρέντ Νορμάν, υπότροφο της Γαλλικής Ακαδημίας στη Ρώμη. Η περιοχή, που βρισκόταν τότε υπό οθωμανική κυριαρχία, αποτέλεσε το πεδίο μιας εξαιρετικής επιστημονικής αποστολής, η οποία προοριζόταν να ολοκληρώσει την παραμονή του Μεζιέρ στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές που είχε θέσει η Ακαδημία Επιγραφών και Καλών Γραμμάτων, του ανατέθηκε η εξερεύνηση μιας περιοχής ακόμη ελάχιστα γνωστής στους Ευρωπαίους λογίους, από την κοιλάδα των Τεμπών έως το νοτιότερο άκρο της χερσονήσου της Μαγνησίας.
Η έρευνα αυτή είχε ως κύριους στόχους τον εντοπισμό και τη χαρτογράφηση των αρχαίων πόλεων, τη συλλογή επιγραφών και τη μελέτη χειρογράφων ή αρχείων που φυλάσσονταν στα μοναστήρια της περιοχής. Ωστόσο, ο Μεζιέρ δεν περιορίστηκε στο αναμενόμενο λόγιο έργο ενός νεαρού ελληνιστή. Στο υπόμνημα που συνέταξε μετά την επιστροφή του στη Γαλλία, ανέπτυξε μια εκτενή και λεπτομερή περιγραφή των επιτόπιων παρατηρήσεών του, συνδυάζοντας την ιστορική ανάλυση με ένα προσεκτικό βλέμμα στα τοπία, τις αγροτικές καλλιέργειες, τους πληθυσμούς και τους τρόπους ζωής τους.
Γραμμένο σε μια καίρια στιγμή της ιστορίας της Θεσσαλίας, ανάμεσα στις ανακατατάξεις του ευρωπαϊκού 19ου αιώνα και τη μελλοντική προσάρτηση της περιοχής στο ελληνικό κράτος, το κείμενο αυτό υπερβαίνει το πλαίσιο μιας απλής αποστολής. Αποτελεί μια σπάνια μαρτυρία για τις τελευταίες δεκαετίες της οθωμανικής κυριαρχίας και προσφέρει μια πηγή πρώτης σημασίας για την κατανόηση της σχέσης ανάμεσα στην αρχαία κληρονομιά και τη σύγχρονη πραγματικότητα μιας επαρχίας σε βαθιά μετάβαση. Αυτό ακριβώς το έργο, πλήρως μεταφρασμένο στα ελληνικά, προτείνεται σήμερα στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό.
En novembre 1851, Alfred Mézières, élève de troisième année de l’École française d’Athènes, entreprend un voyage en Thessalie en compagnie d’Alfred Normand, pensionnaire de l’Académie de France à Rome. La région, alors sous domination ottomane, constitue le cadre d’une mission scientifique exceptionnelle destinée à clore le séjour grec de Mézières. Conformément aux orientations définies par l’Académie des inscriptions et belles-lettres, il lui revient d’explorer un territoire encore très mal connu des savants européens, depuis la vallée de Tempé jusqu’à l’extrémité méridionale de la péninsule de Magnésie.
Cette enquête a pour objectifs principaux le repérage et la localisation des cités antiques, la collecte d’inscriptions et l’examen des manuscrits ou archives conservés dans les monastères de la région. Toutefois, Mézières ne limite pas son travail à l’inventaire érudit attendu d’un jeune helléniste. Dans le mémoire rédigé à son retour en France, il développe une description ample et précise de ses observations de terrain, mêlant à l’analyse historique un regard attentif sur les paysages, les cultures agricoles, les populations et leurs modes de vie.
Rédigé à un moment charnière de l’histoire de la Thessalie, entre les bouleversements du XIXᵉ siècle européen et l’annexion future de la région au royaume de Grèce, ce texte dépasse le cadre d’un simple rapport de mission. Il constitue un témoignage rare sur les dernières décennies de la domination ottomane et offre une source de premier ordre pour comprendre l’articulation entre héritage antique et réalités contemporaines dans une province en voie de transformation profonde. C’est ce travail, intégralement traduit en grec, que l’on propose aujourd’hui de mettre à la disposition du public grec.





