Populations et interactions culturelles en aire illyro-épirote

Ce travail est une monographie sur les Illyriens vus à travers leurs contacts avec le monde grec. L’objectif est d’aborder l’histoire des populations illyriennes dans une perspective qui est celle de la frontier history, et à cette fin, de réinterpréter toute la documentation disponible sans hellénocentrisme ni a priori idéologique, en cherchant à dégager les vecteurs d’interculturalité.
La première partie de l’ouvrage s’attache à définir les contours géographiques et chronologiques du sujet. Dans un deuxième temps sont étudiés les lieux, les vecteurs, les occasions des contacts et la nature des échanges, en d’autres termes les facteurs d’acculturation. Sur cette base, la dernière partie vise à analyser les transformations observées dans tous les secteurs de la vie socio-culturelle.
Les contacts entre populations grecques et autochtones s’articulent autour de deux temps forts : celui de l’implantation coloniale qui entraîne plutôt une hellénisation dite verticale, touchant uniquement les élites, puis celui de l’unification au sein du royaume de Pyrrhus avec une hellénisation dite horizontale, très étroitement liée au phénomène d’urbanisation et au développement des classes moyennes représentées par les marchands et les artisans.

Lavdosh Jaupaj est chercheur au Département des Antiquités de l’Institut d’archéologie, rattaché à l’Académie des Sciences d’Albanie, et enseignant à l’Université des Sports de Tirana. Il est en charge du site et de la réserve archéologiques d’Apollonia d’Illyrie, et est membre de la Mission franco-albanaise d’Apollonia. Il est également chercheur associé au laboratoire HiSoMA (UMR 5189). Il a participé à de nombreux chantiers de fouilles en Albanie et en Italie, et a complété sa formation d’archéologue dans plusieurs universités ou instituts en Grèce, Italie, Allemagne et en France.

This work is a monograph on the Illyrians as seen through their contacts with the Greek world. The aim is to approach the history of Illyrian populations from a frontier history perspective, and to this end, to reinterpret all available documentation with no Hellenocentrism or ideological preconceptions, seeking to identify the vectors of interculturality.
The first part of the book defines the geographical and chronological outlines of the subject. The second part examines the places, vectors, occasions of contact and nature of exchanges – in other words, the factors of acculturation. Once this basis is set, the final section analyzes the transformations observed in all areas of socio-cultural life.
Contacts between the Greek and native populations are structured around two key periods: first, the colonial settlement, which led to a Hellenization referred to as “vertical”, affecting only the elite; then, the unification within the kingdom of Pyrrhus, with a “horizontal” Hellenization, closely linked to urbanization and to the development of middle classes, represented by merchants and craftsmen.

Lavdosh Jaupaj is a researcher and university lecturer at the Department of Antiquities of the Archaeological Institute, a branch of the Academy of Sciences of Albania, and a lecturer at the University of Sports of Tirana. He is responsible for the archaeological site of Apollonia in Illyria and of its archaeological reserve, and he is a member of the Franco-Albanian Mission at Apollonia. He is also an associate researcher at the HiSoMA laboratory (UMR 5189) and has taken part in numerous excavations in Albania and Italy. He has completed his training as an archaeologist at several universities or institutes in Greece, Italy, Germany, and France.

Ky punim është një monografi mbi ilirët, parë përmes kontakteve të tyre me botën greke. Qëllimi është të trajtohet historia e popullatave ilire nga një perspektivë e historisë së kufijve (frontier history) dhe për këtë qëllim rishikohet i gjithë dokumentacioni i disponueshëm, pa hellenocentrizëm ose paragjykime ideologjike, duke synuar të nxirren në pah faktorët e ndërkulturalitetit. Pjesa e parë e veprës përpiqet të përcaktojë konturet gjeografike dhe kronologjike të temës. Në fazën e dytë, analizohen vendet, faktorët, rastet e kontakteve dhe natyra e shkëmbimeve, me fjalë të tjera, faktorët e akulturimit. Duke u bazuar në këtë, pjesa e fundit synon të analizojë transformimet e vëzhguara në të gjitha sektorët e jetës socio-kulturore. Kontaktet midis popullatave greke dhe atyre vendase zhvillohen rreth dy periudhave kryesore: periudha e themelimeve koloniale, e cila çon më tepër në një helenizim të ashtuquajtur vertikal, që prek vetëm elitat, dhe periudha e unifikimit brenda mbretërisë së Pirros, me një helenizim të quajtur horizontal, shumë të lidhur me fenomenin e urbanizimit dhe zhvillimin e klasave të mesme të përfaqësuara nga tregtarët dhe zejtarët.

Lavdosh Jaupaj është kërkues shkencor në Departamentin e Antikitetit të Institutit të Arkeologjisë, në Akademinë e Shkencave të Shqipërisë, dhe lektor në Universitetin e Sporteve të Tiranës. Ai është përgjegjës për sitin dhe rezervën arkeologjike të Apolonisë së Ilirisë dhe është anëtar i Misionit franko-shqiptar të Apolonisë. Ai gjithashtu është kërkues i asociuar në laboratorin HiSoMA (UMR 5189). Ka marrë pjesë në shumë ekspedita gërmimesh në Shqipëri dhe Itali, dhe ka përfunduar formimin e tij si arkeolog në disa universitete ose institute në Greqi, Itali, Gjermani dhe Francë.